قلعه ی روملی حصار استانبول

قلعه ی روملی حصار استانبول

قلعه ی روملی حصار ( انگلیسی: Rumelian Castle یا Roumeli Hissar Castle، ترکی: Rumelihisarı ) که به آن قلعه ی بوازکِسِن ( Boğazkesen Castle ) نیز می گویند، در منطقه ی ساری یِر استانبول، بر تپه ای در بخش اروپایی تنگه ی بسفر قرار گرفته است. پیش از ساخت پل "فاتح سلطان محمد"، این قلعه ی عظیم برجسته ترین جاذبه ی این بخش از تنگه ی بسفر به شمار می رفت. این بنا در سال 1452 به دستور محمد فاتح در باریک ترین نقطه ی تنگه ساخته شده است. روملی حصار به همراه آنادولو حصار ( Anadoluhisarı، قلعه ی آناتولی )، قلعه ای که در سال های 1394-1393 در سمت دیگر تنگه ساخته شده بود، عثمانی ها را قادر به کنترل ترافیک آبی ساخته و با محروم ساختن شهر از تامین آذوقه از طریق دریا، به عثمانی ها در فتح قسطنطنیه کمک بزرگی کردند. به نقل از افسانه ها، جهت سرعت بخشیدن به فرآیند ساخت روملی حصار، سلطان محمد مسئولیت هر کدام از سه برج اصلی قلعه را به هر یک از سه وزیرش سپرد. اگر هر یک از وزیر ها طبق برنامه ی زمانی فشرده ی چهار ماهه موفق به تکمیل ساخت برجشان نمی شدند، بهای این شکست را با جانشان می دادند. نیازی به ذکر نیست که قلعه به موقع آماده شد و استفاده ی مفید نظامی از آن کمتر از یک سال طول کشید. پس از فتح قسطنطنیه، قلعه برای مدتی به محل پرداخت عوارض برای تنگه ی بسفر تبدیل شد و سپس از آن به عنوان پادگان نظامی، زندان و در آخر تئاتر فضای باز استفاده گشت. درون دیوار های قلعه زمین هایی پارک مانند و مناره ای متعلق به یک مسجد مخروبه قرار گرفته اند. دسترسی به برج ها و بارو های روملی حصار و چشم انداز زیبایشان از طریق راه پله ای پر شیب امکان پذیر است. در مجاورت قلعه ایستگاه اتوبوس روملی حصار و چندین کافه و رستوران قرار دارند.

تاریخچه ی قلعه ی روملی حصار

سلطان محمد دوم بین سال های 1451 و  1452 دستور ساخت قلعه ی روملی حصار را داد تا در طی محاصره ی شهر با داشتن تسلط بر رفت و آمد های دریایی در تنگه ی بسفر، از رسیدن کمک از طریق دریای سیاه به قسطنطنیه – مخصوصا از طرف مستعمرات ژنوایی مانند کافا ( فئودوسیا امروزی )، سینوپ و اماسرا – جلوگیری کند. در تلاش های قبلیِ عثمانی ها، به دلیل انسداد تنگه ی بسفر توسط ناوگان بیزانسی ها، سلطان مراد دوم برای فتح قسطنطنیه به مشکل برخورده بود؛ به همین دلیل عثمانی ها از ضرورت وجود قلعه ای دیگر در مقابل آنادولو حصار آگاه بودند. سابقا در مکان قرارگیری روملی حصار استحکامات رومی ای وجود داشتند که بیزانسی ها و ژنوایی ها از آن به عنوان زندان استفاده می کردند که بعد ها صومعه ای در آنجا بنا شد.

سلطان محمد دوم، فرزند مراد دوم، در طول آماده شدن برای فتح قسطنطنیه، سریعا پس از دومین به سلطنت رسیدنش به ضرورت ساخت قلعه پی برد. او از قبول درخواست صلح کنستانتین یازدهم که از نیت سلطان آگاه بود سر باز زد. ساخت بنا در تاریخ 15 آوریل 1452 آغاز شد؛ هر کدام از سه برج اصلی قلعه از روی اسم پاشا هایی که بر ساختشان نظارت داشتند نامگذاری شدند: صدراعظم جاندرلی خلیل پاشا ( Sadrazam Çandarlı Halil Pasha ) که برج بزرگ کنار دروازه را ساخت، زانوس پاشا ( Zağanos Pasha ) که برج جنوبی را بنا نهاد و ساریجا پاشا ( Sarıca Pasha  ) که برج شمالی تحت نظارت او ساخته شد. سلطان شخصا به بازرسی فعالیت های صورت گرفته در محل ساخت و ساز می پرداخت. با کمک هزاران بنّا و کارگر، ساخت قلعه در طول چهار ماه و 16 روز در تاریخ 31 آگوست 1452 کامل شد.

گفته می شود سلطان برای انگیزه دادن به سازنده ها دستور داد قلعه را به شکلی بسازند که از بالا به صورت اسم "محمد"، نام پیامبر اسلام، دیده شود. از آنجاییکه نام خود سلطان نیز محمد بود، احتمال می رود او این کار را جهت تجلیل از خودش نیز انجام داده باشد.

پس از ساخت قلعه، گردانی از 400 ینی چری در قلعه مستقر شده و توپ های جنگی بزرگی در برج خلیل پاشا – برج بزرگ مشرف به دریا – قرار داده شدند. کشتی ونیزی ای که از دستور فرمانده ی وقت قلعه، فیروز آقا، مبنی بر توقف سرپیچی کرد به توپ بسته و غرق شد و آن تعداد از خدمه اش که نجات پیدا کرده بودند به نشانه ی اخطاری برای دیگران سر زده شدند. پس از کامل شدن قلعه، محمد برای تمام کشتی هایی که از تیررس توپ های جنگی عبور می کردند مالیات تعیین کرد. یک کشتی ونیزی که سیگنال های توقف را نادیده گرفته بود با یک شلیک غرق شد و تمامی خدمه اش به جز کاپیتان کشتی سر زده شدند؛ کاپیتان به شکل یک مترسک به چوب آویخته شد تا برای دیگر دریانوردان عبرتی شود. بعد ها این توپ های جنگی تا نیمه ی دوم قرن 19 ام جهت خوشامدگویی به پادشاه هنگام عبور از دریا استفاده شدند. پس از سقوط قسطنطنیه از قلعه به عنوان ایست بازرسی گمرک استفاده می شد. در نهایت زمانیکه دو قلعه ی دیگر در بالای تنگه ی بسفر، جاییکه تنگه به دریای سیاه وصل می شود، ساخته شدند، قلعه ی روملی حصار که به کنترل عبور و مرور کشتی ها از تنگه ی بسفر اختصاص داده شده بود اهمیت استراتژیک خود را از دست داد. در قرن 17 ام از قلعه به عنوان زندانی برای زندانی های جنگ استفاده می شد. در سال 1509 روملی حصار در جریان یک زلزله تا حدی آسیب دید اما سریعا تعمیر شد. در سال 1746 آتشی تمام بخش های چوبی دو قلعه از قلعه های اصلی را خراب کرد. سلطان سلیم سوم قلعه را تعمیر کرد. با این وجود، پس از اینکه در قرن 19 ام بنا متروکه گشت، درون آن محله ی مسکونی جدیدی شکل گرفت.

در سال 1953 به دستور رئیس جمهور جلال بایار، ساکنین قلعه نقل مکان کرده و مرمت گسترده ای در تاریخ 16 می 1955 آغاز و تا 29 می 1958 ادامه یافت. از سال 1960 به بعد روملی حصار به موزه و تئاتر فضای باز جهت برگزاری کنسرت های مختلف در فستیوال های ماه های تابستان تبدیل شد. پل فاتح سلطان محمد که بر فراز تنگه ی بسفر کشیده شده است در نزدیکی قلعه و در شمال آن قرار دارد. قلعه ی روملی حصار روی چندین اسکناس مربوط به سال های 1986-1939 به تصویر کشیده شده است.

معماری قلعه ی روملی حصار

استحکامات روملی حصار شامل یک برج کوچک، سه برج اصلی و 13 برج نگهبانی کوچک واقع بر دیوار های متصل کننده ی برج های اصلی می شود. یکی از برج های نگهبانی به شکل منشوری چهار گوشه، شش برج دارای ساختاری به شکل منشور چند گوشه و شش برج دیگر استوانه ای می باشند. برج اصلیِ واقع در شمال – ساریجا پاشا – به شکل استوانه ای نُه طبقه بوده و 28 متر ارتفاع و 23/30 متر قطر دارد و ضخامت دیوار هایش هفت متر می باشد. امروزه این برج برای بزرگداشت سلطان محمد دوم "برج فاتح" نامیده می شود. برج خلیل پاشا که در وسط قلعه واقع شده و به آب مشرف است نیز نُه طبقه داشته و به شکل منشوری 12 گوشه است. این برج 22 متر ارتفاع و 23/30 متر قطر داشته و ضخامت دیوار هایش 6/50 متر می باشد. برج اصلی واقع در جنوب، زانوس پاشا، تنها هشت طبقه دارد. این برج استوانه ای 21 متر ارتفاع، 26/70 متر قطر و دیوار هایی با ضخامت 5/70 متر را دارا می باشد. فضای داخل هر برج به وسیله ی طبقات چوبی تقسیم شده که هر کدام مجهز به یک کوره می هستند. سقف های چوبی مخروطی که با سرب پوشانده شده اند بر فراز برج ها قرار گرفته اند. دیوار های دفاعی خارجی قلعه ی روملی حصار از شمال به جنوب 250 متر و از شرق به غرب بین 50 و 125 متر طول دارند. مساحت کلی قلعه 31250 متر مربع می باشد.

روملی حصار شامل سه دروازه ی اصلی در کنار سه برج اصلی، یک دروازه ی جانبی و دو دروازه ی مخفی در کنار برج جنوبی برای دسترسی به انبار مهمان و انبار غذا می شد. خانه هایی چوبی برای سربازان و یک مسجد کوچک – اهدا شده از طرف سلطان در زمان ساخت روملی حصار – نیز در قلعه وجود دارند. از مسجد تنها بدنه ی مناره ی آن باقی مانده است اما مسجد کوچکی که در اواسط قرن 16 ام به قلعه اضافه شده بود امروزه کاملا از بین رفته است. آب قلعه از یک آب انبار بزرگ واقع در زیر مسجد تامین شده و به وسیله ی سه آبنمای داخلی در بنا توزیع می شد که از این آبنما ها امروزه تنها یکی از آن ها سالم مانده است. دو لوحه کتیبه نیز روی دیوار های روملی حصار قرار دارند.

قلعه که توسط معمار مصلح الدین طراحی شده است، در ابتدا بوازکسن ( Boğazkesen )، به معنای "بُرّنده ی تنگه" نامیده می شد که به تنگه ی بسفر اشاره داشت. این نام معنی دوم مخوف تری نیز دارد: boğaz در ترکی نه تنها به معنی "تنگه"، بلکه به معنی "گلو" نیز می باشد.

بعد ها این قلعه رومِلی حصار، به معنای "قلعه ی واقع بر زمین رومی ها"، نامیده شد که منظور از این زمین ها، می تواند اروپای بیزانسی یا شبه جزیره ی بالکان باشد.

علاقمندان به سفر جهت مشاهده تور های آژانس مسافرتی گلفام سفر به وب سایت گلفام سفر قسمت خرید تور مراجعه نمایید.