ایا صوفیه استانبول
ایا صوفیه استانبول
ایا صوفیه، که به معنای "حکمت مقدس" میباشد، بنایی گنبد دار می باشد که اولین بار در قرن ششم بعد از میلاد به عنوان کلیسای جامع در قسطنطنیه (استانبول فعلی، ترکیه) ساخته شده است.
این بنای دو طبقه روی یک سالن اصلی عظیم با سقف گنبدی شکل و زیبا ساخته شده و از اطراف توسط گنبد های دیگری احاطه شده است.
طول ایا صوفیه 82 متر و عرض آن 73 متر است. قطر گنبد 33 متر و فاصله ی نوک (تاج) گنبد تا زمین 55 متر می باشد.
این ساختمان در طول عمر 1400 ساله اش به عنوان کلیسا، مسجد و موزه (در حال حاضر) ایفای نقش کرده است. در زمان ساخت اولیه ی ایا صوفیه، قسطنطنیه پایتخت امپراتوری بیزانس بود. این امپراتوری که رسما مسیحی بوده، در اصل نیمه ی شرقی امپراتوری روم را تشکیل می داد و پس از سقوط روم نیز به حیات خود ادامه داد.
داستان ساخته شدن ایا صوفیه در سال 532 بعد از میلاد آغاز می شود؛ زمانی که "شورش تصرف" (Nika Riots) که انقلابی بزرگ بود، گریبانگیر قسطنطنیه شده بود. در آن زمان ژوستینین اول برای مدت 5 سال فرمانروای امپراتوری بود و محبوبیت او طی این مدت در حال رنگ باختن بود.
شورش از میدان اسب دوانی بین دو جناح ارابه رانی به نام های آبی و سبز آغاز شد؛ در حالیکه آشوبگران فریاد "Nika" به معنای "پیروزی" سر داده بودند شورش در کل شهر فراگیر شد و شورشیان سعی کردند ژوستینین اول را در قصر خودش محاصره کنند.
مردم از مالیات های سنگین تعیین شده از طرف ژوستینین خشمگین و خواستار برکناری او بودند. ژوستینین با فرستادن سرباز های وفادارش به شهر موفق به سرکوب بی رحمانه ی شورش شد.
در پی این قیام، روی بستر کلیسای به آتش کشیده شده ای که قبلا ایا صوفیه نامیده شده بود، یک ایا صوفیه ی جدید ساخته شد. به روایت یکی از نویسندگانی که در زمان ساخت کلیسا زندگی می کرد، این بنا مظهر پیروزی ژوستینین و مسیحیت بود.
علاقمندان به سفر جهت مشاهده تور های آژانس مسافرتی گلفام سفر به وب سایت گلفام سفر قسمت خرید تور مراجعه نمایید.
ساخت ایا صوفیه
برای ساخت کلیسای خود، ژوستینین از دو مرد به نام های آنتمیوس و ایسیدور بزرگتر کمک گرفت.
اگر چه استفاده از عبارت "معمار" در قرن ششم رایج بوده است، نویسنده های معاصر از آنتمیوس و ایسیدور با لقب معمار یاد نمی کنند، بلکه آن ها را با عنوان mechanikoi یا mechanopoioi می شناسند؛ این کلمات برای معدود متخصصین هنر طراحی ساختمان ها، ماشین ها و موارد دیگر به کار برده می شده است.
آن ها ایا صوفیه را با شتاب بسیار و در کمتر از 6 سال ساختند. برای درک سرعت تکمیل ساخت این بنا بهتر است بدانید که ساخت کلیسای نتردام پاریس برای سازنده های قرون وسطایی آن تقریبا یک قرن طول کشید.
ظاهرا کوتاه بودن مدت ساخت و ساز منجر به ایجاد مشکلاتی شده بود. در منابع تاریخی ذکر شده است که سازنده ها با گنبد سقف مشکل داشته اند و این سازه در زمان ساخت، تقریبا فرو ریخته است. برای توزیع وزن گنبد از ستون هایی استفاده شده بود. به نقل از یکی از نویسندگان آن زمان، ستون هایی که سازه روی آن ها بنا شده بود، قادر به تحمل وزنی که روی آنها فشار می آورد نبودند و به طریقی شروع به شکستن کرده اند و به نظر میرسید که به مرز فرو ریختن رسیده بوده اند.
عاقبت آنتمیوس و ایسیدور توانستند سقف گنبدی را سر پا نگه دارند و نمایی حقیقتا باشکوه به وجود آورند. به نقل از یکی از نویسندگان آن زمان ""گویی این بنا بر سنگ بنا نشده، بلکه با زنجیر طلایی از بهشت معلق شده باشد".
متاسفانه این طاق سر پا نماند و دو دهه ی بعد فروریخت و کار ساخت گنبد جدید به شخصی به نام ایسیدور جوانتر محول شد. تا به امروز این سقف با کمی تعمیرات برای مدت 1400 سال دوام آورده است. گنبد نه بر سازه ای استوانه ای، بلکه روی سه گوش هایی مدور (pendentive) بر فراز چهار ستون عظیم الجثه که وزن طاق را تحمل می کنند، ساخته شده است. سه گوش های مدور قرار گرفتن گنبد روی سازه ی مکعب شکل را ممکن کرده اند.
40 پنجره در زیر گنبد نور خورشید را به داخل ساختمان فرا می خوانند. نور خورشید جاری شده از پنجره های اطراف گنبد مرتفع، که محیط داخل را مملو از نور کرده و موزاییک های طلایی را تجلی می بخشد، جمود دیوارها را در خود حل کرده و فضایی راز آلود و شگرف به وجود می آورد. نقل است پس از تکمیل ساخت ایا صوفیه، ژوستینین جمله ی "سلیمان، من از تو پیشی گرفته ام!" را به زبان آورده است.
جایگاه امپراتور
ایا صوفیه دو طبقه دارد، طبقه ی همکف و گالری در طبقه ی بالا. وجود دو طبقه ممکن است به این دلیل بوده باشد که هنگام برگزاری مراسم، مردم بر اساس جنسیت و طبقه ی اجتماعی سازمان داده می شده اند. به نظر میرسد در کلیساهای بیزانس، گالری ها مکانی برای تفکیک جنسیت ها و طبقات اجتماعی بوده اند. در ایا صوفیه بخشی از گالری به عنوان جایگاه امپراتوری استفاده میشده که از آنجا همسر امپراتور و گاها شخص امپراتور در مراسم حضور پیدا می کردند.
امپراتور به جز استفاده از این جایگاه مزیت های دیگری نیز در اختیار داشت. برای ورود از ایوان غربی کلیسا به سالن اصلی نه درگاه وجود دارد. درِ مرکزی یا امپراتوری تنها مختص استفاده ی امپراتور و خدمه اش بود و بهترین راه برای رسیدن به فضای داخلی کلیسا به شمار می رفت.
پیشنهاد ویژه ما به شما عزیزان که زمان کمتری برای مسافرت دارید رزرو تور مورد نظر از وب سایت گلفام سفر میباشد که سفری راحت و شاد را تجربه نمایید.
دکوراسیون و تخریب تمثال های مذهبی
احتمال می رود دکوراسیون داخلی ایا صوفیه در زمان ساخت بسیار ساده (برای مثال شامل تصاویر صلیب) بوده باشد. با گذر زمان این دکوراسیون شامل انواع موزاییک های مزین شد.
در گذر قرن ها پس از ژوستینین، تعدادی موزاییک، پرتره های امپراتوری، تصاویر خانواده ی امپراتور، تصاویر مسیح و امپراتور های مختلف به ایا صوفیه اضافه شده اند.
در قرن های 8 و 9 پس از میلاد، دوره ای از تخریب تمثال های مذهبی اتفاق افتاد که باعث از بین رفتن برخی از موزاییک ها شد.
این جدال طی سال های 87-726 و 43-815 تقریبا به مدت یک قرن طول کشید. در این دهه ها، قانون امپراتوری تولید و استفاده از تصاویر فیگوراتیو را ممنوع کرده بود؛ همزمان، استفاده از صلیب به عنوان قابل قبول ترین تمثال مذهبی در کلیساهای بیزانس رواج پیدا کرد.
منشا این آشوب ترس از این بود که ستایش بیننده اشتباها به جای فرد مقدس درون تصویر به خود تصویر معطوف شود.
در پایان این دوره تزیین داخلی ایا صوفیه از سر گرفته شد و هر امپراتور تصویر خود را اضافه می کرد. یکی از معروفترین موزاییک ها واقع در برآمدگی شرقی کلیسا، نمایشگر تصویری چهار متری از مریم باکره به همراه مسیح خردسال است. این تصویر که 30 متر بالاتر از زمین کلیسا قرار دارد، در 29 مارس سال 867 به کلیسا اضافه شده است.
تبدیل شدن به مسجد
فصل دیگری از سرنوشت ایا صوفیه در سال 1453 آغاز شد. در آن سال امپراتوری بیزانس با سقوط قسطنطنیه به وسیله ی سربازان محمد دوم، سلطان امپراتوری عثمانی، پایان یافت.
امپراتوری بیزانس چندین قرن بود که رو به افول می رفت و در سال 1453 ایا صوفیه سر به خرابی گذاشته بود. با این وجود، این کلیسا ی جامع تاثیر عمیقی بر فرمانرواهای عثمان گذاشت و آن ها تصمیم به تبدیل آن به مسجد گرفتند.
یکی از مورخان عثمانی ایا صوفیه را اینگونه توصیف می کند: "چه گنبدی که با 9 قلمرو بهشت رقابت می کند! در این بنا استادی تمام عیار، علم معماری را تمام و کمال به نمایش گذاشته است".
در پایان، بیرون کلیسا چهار مناره قرار داده شد که این چهار مناره ی نازک مداد مانند بیشتر از 60 متر ارتفاع دارند و از جمله ی بلندترین مناره های ساخته شده هستند.
در داخل بنا نیزتغییراتی صورت گرفتند. پس از پیروزی عثمانیان، به جز Theotokos (تصویر مریم باکره و مسیح خردسال) موزاییک ها زیر رنگ آمیزی زرد پنهان شدند. همچنین، مونوگرام چهار خلیفه روی ستون های اطراف برآمدگی شرقی کلیسا و ورودی سالن اصلی قرار داده شدند.
سبک ایا صوفیه، به ویژه گنبد آن، روی معماری عثمانی تاثیر گذاشت که این تاثیر بیشتر از همه در توسعه ی مسجد سلطان احمد، ساخته شده در قرن 17 در استانبول، قابل مشاهده است.
موزه ی حال حاضر
در سال 1934 دولت ترکیه ایا صوفیه را سکولاریته و به موزه تبدیل کرد. مجلس وزرای ترکیه اعلام کرد که تبدیل مسجد ایا صوفیه به موزه، به دلیل اهمیت تاریخی این بنا که اثری هنری با معماری بی همتاست، کل جهان شرق را خشنود خواهد ساخت و باعث می شود بشریت به سطح جدیدی از دانش دست پیدا کند.
تعمیر، ترمیم و پژوهش درباره ی این بنا تا به امروز ادامه دارد و ایا صوفیه از جاذبه های توریستی مهم در استانبول به شمار می رود. این مکان هم در گذشته و هم امروزه، بخشی از تار و پود فرهنگی این شهر بوده است.
عناصر و تزئینات قابل توجه
- جایگاه مختص به همسر امپراتور
لژ مخصوص ملکه در مرکز محوطه ی طبقه ی بالا یا همان گالری، قرار گرفته است. ملکه و بانوان درباری از این لژ نظاره گر مراسم طبقه ی پایین بودند. یک سنگ سبز مدور مکانی که جایگاه ملکه در آن قرار گرفته بود را نشان می دهد.
کوزه های تطهیر
دو کوزه ی تطهیر عظیم الجثه در زمان سلطنت سلطان مراد سوم از پرگامون به ایا صوفیه آورده شدند. این کوزه ها که مربوط به دوره ی تاریخی یونان باستان هستند، از بلوک های مرمر یکپارچه تراشیده شده اند.
در مرمری
در مرمری داخل ایا صوفیه در جنوب طبقه ی بالا یا همان گالری قرار گرفته است. این در توسط شرکت کنندگان در مناظره های مذهبی مورد استفاده قرار می گرفت. این افراد از این در به اتاق جلسات رفت و آمد می کردند.
ستون آرزو
در شمال غربی ساختمان ستونی قرار دارد که در وسط آن سوراخی با ورقه های برنزی پوشیده شده است. این ستون نام های مختلفی از جمله ستون خیس، ستون آرزو، ستون تعریق و ستون گریان دارد. گفته می شود که در صورت لمس کردن، ستون مرطوب می شود و قدرت های ماوراء طبیعه دارد. طبق افسانه ستون، از زمانیکه گرگوریِ معجزه گر در سال 1200 نزدیک آن آمد، مرطوب است. باور بر این است که لمس کردن ستون باعث شفای بیماران می شود.
مرمت قرن نوزدهم
پس از تبدیل ساختمان به مسجد در سال 1453، با توجه به ممنوعیت اسلام برای نمایش تصاویر، بسیاری از موزاییک های بنا با گچ پوشیده شدند. این فرایند به یکباره صورت نگرفت زیرا گزارش هایی از قرن 17 موجود است که در آن ها مسافران عنوان کرده اند تصاویر مسیحی موجود در کلیسای سابق هنوز دیده می شوند. در سال 49-1847 ساختمان توسط دو برادر سوئیسی به نام های گاسپر و جوسپ فاستی ترمیم شد و سلطان عبدالمجید به آنها اجازه داد هر موزاییکی را که در طول این فرایند پیدا کردند ضبط کنند. تعمیر موزاییک ها جزو این عملیات نبود و برادران فاستی پس از ثبت جزئیات یک تصویر آن را دوباره نقاشی می کردند. فاستی ها موزاییک های مربوط به دو hexapteryga (فرشته ای با 6 بال) موجود روی دو سه گوش منحنی شرقی را مرمت کردند ولی پیش از پایان عملیات مرمت ، دوباره صورت های آن ها را پوشاندند. با توجه به اینکه فاستی ها قادر به پیدا کردن بقایای دو hexapteryga دیگر موجود روی دو سه گوش منحنی غربی نشده بودند، کپی هایی از آنها نقاشی کردند. نمونه های ثبت شده توسط برادران فاستی منبع اصلی برای تصاویر برخی موزاییک هایی هستند که تصور می شود در زلزله ی سال 1894 استانبول به طور کامل یا اندکی نابود شده اند. این تصاویر شامل تصویر "در بینوایان" -که اکنون اثری از آن نیست- تصویر عظیمی از یک صلیب پوشیده شده با جواهر و تصاویر متعددی از فرشته ها، مقدسین، اسقف ها و پدران مقدس است. اکثر تصاویر گم شده در دو طاق مزین کلیسا قرار داده شده بودند.
یکی از موزاییک های ثبت شده، مسیح شهریار (Christ Pantocrator) را داخل یک دایره نمایش می دهد که این موضوع نشان میدهد این موزاییک مربوط به سقف و احتمالا متعلق به گنبد اصلی ای می باشد که بعدها با خطاطی های اسلامی ای که خدا را به عنوان روشنایی جهان معرفی می کنند، پوشیده شد. نقاشی های موزاییک های ایا صوفیه امروزه در آرشیو حوزه ای تیچینو نگهداری می شوند.
مرمت قرن بیستم
پوشش روی تعداد زیادی از موزاییک ها در سال های 1930 توسط تیمی از موسسه بیزانس آمریکا به سرپرستی توماس ویتمور برداشته شدند. تیم تصمیم گرفت که تعدادی از تصاویر ساده از صلیب را که رویشان با گچ پوشیده شده بود، دست نخورده باقی بگذارد و در عوض رویه ی باقی موزاییک های مهم کشف شده را بردارد.
به دلیل پیشینه ی این بنا به عنوان مسجد و کلیسا، فرایند مرمت ایا صوفیه چالش بزرگی محسوب می شود. از پوشش درآوردن موزاییک های شمایل نگارانه ی مسیحی، به قیمت نابودی آثار هنری مهم و تاریخی اسلامی تمام شده است. مرمت کننده ها در تلاشند توازنی بین فرهنگ اسلامی و مسیحی برقرار کنند. به ویژه حذف خطاطی های اسلامی روی گنبد، به منظور به نمایش گذاشتن موزاییک Pantocrator که مسیح را سرور جهان نشان می دهد (با فرض اینکه این موزاییک هنوز موجود است) ، جنجالی بر پا کرده است.
موزاییک دروازه ی امپراتوری
موزاییک دروازه ی امپراتوری در طاق مزین بالای دروازه ای به همین نام قرار دارد؛ این دروازه تنها به وسیله امپراتورها جهت ورود به کلیسا مورد استفاده قرار می گرفته است. با توجه به سبک شناسی، این موزاییک مربوط به اواخر قرن 9 یا اوایل قرن 10 می باشد. احتمال می رود امپراتوری که حلقه ای نورانی دور سر دارد، امپراتور لئو ی ششم خردمند یا پسرش کنستانتین هفتم پُرفیروژنیتوس باشد که به مسیح شهریار (Pantocrator) نشسته بر تخت جواهرنشان تعظیم می کند؛ در حالیکه مسیح در حال برکت طلبیدن است و کتاب بازی در دست چپ دارد. متن روی کتاب به این شرح است: "درود بر شما. من نور جهان هستم" (یوحنا 20:19، 20:26، 8:12). در هر طرف شانه ی مسیح یک مدالیون وجود دارد: در سمت چپ جبرئیل مقرب با چوبی در دست و در سمت راست مادرش مریم.
موزاییک ورودی جنوب غربی
موزاییک ورودی جنوب غربی، واقع در طاق مزین ورودی جنوب غربی، به تاریخ سلطنت باسیل دوم برمی گردد. این موزاییک طی مرمت های برادران فاستی در سال 1849 پیدا شد. در تصویر، مریم باکره روی تختی بدون تکیه گاه نشسته است و پاهایش را روی پایه ای مزین به سنگ های قیمتی استراحت می دهد. مسیح خردسال روی پای او نشسته است و در حالیکه برکت می طلبد طوماری در دست چپ خود دارد. در سمت چپ امپراتور کنستانتین با لباسی تشریفاتی در حال نشان دادن مدلی از شهر به مریم است. نوشته ی کنار او اینگونه معنی می شود: " امپراتور بزرگ کنستانتین از مقدسان". در سمت راست مریم امپراتور ژوستینین اول در حال ارائه ی مدلی از ایا صوفیه به او می باشد. مدالیون های دو طرف سر مریم باکره مونوگرام های MP و ΘY را نشان می دهند که مخفف "Mētēr" و "Theou" به معنی "مادر خدا" می باشند.
موزاییک های برآمدگی شرقی کلیسا
موزاییک مریم باکره و کودک، اولین موزاییک از موزاییک های پس از دوره ی تخریب تمثال های مذهبی بود. این موزاییک در تاریخ 29 مارس 867 توسط اسقف فوتیس و امپراتورها میکائیل دوم و باسیل اول رونمایی شد. این اثر در مکانی مرتفع روی نیمه-گنبد واقع در برآمدگی شرقی کلیسا قرار دارد. مریم روی تختی بدون تکیه گاه نشسته است و مسیح خردسال روی پایش قرار گرفته است. او در حال استراحت دادن به پاهای خود روی پایه ای می باشد. هم پایه و هم تخت با سنگ های قیمتی آراسته شده اند. پرتره های فرشتگان مقرب جبرئیل و میکائیل (که تا حد زیادی از بین رفته اند) واقع در محراب طاق نیز مربوط به قرن 9 ام هستند. این موزاییک ها روی زمینه ی اولیه طلایی مربوط به قرن ششم قرار دارند. بنا به موعظه ی اسقف فوتیس هنگام رونمایی از اثر، باور بر این بود که موزاییک ها، نمونه ی بازسازی شده ی موزاییک های قرن ششمی بودند که طی دوره ی تخریب تمثال های مذهبی به دست بیزانسی های آن زمان ویران شده بودند. با این وجود، پیش از این زمان هیچ مدرکی از وجود دکوراسیون فیگوراتیو در ایا صوفیه موجود نیست.
برای خرید تور استانبول به سایت گلفام سفر مراجعه بفرمایید.
موزاییک امپراتور الکساندر
با توجه به اینکه موزاییک امپراتور الکساندر در گوشه ی تاریکی از سقف طبقه ی دوم قرار دارد، پیدا کردن آن برای بیننده هایی که برای اولین بار به ایا صوفیه آمده اند آسان نیست. این موزاییک امپراتور الکساندر را در لباسی فاخر، در حالیکه طوماری در دست راست و گوی و صلیبی (globus cruciger) در دست چپ دارد، به تصویر می کشد. با توجه به یکی از نقاشی های کشیده شده توسط فاستی می توان استنباط کرد که موزاییک امپراتور الکساندر تا سال 1849 دوام آورده است. توماس ویتمور، بنیانگذار موسسه ی بیزانس آمریکا که به او اجازه ی نگهداری از موزاییک ها داده شده بود ، می پنداشت که این اثر در زلزله ی سال 1894 نابود شده است. 8 سال پس از درگذشت او، در سال 1958 موزاییک طی کاوش های رابرت ون نایس پیدا شد. بر خلاف اکثر موزاییک های ایا صوفیه که با گچ پوشیده شده بودند، موزاییک الکساندر تنها با رنگ پوشیده شده بود و به دلیل بازتاب دادن الگوهای موزاییک های اطراف، به خوبی از نظر ها پنهان بود. این اثر توسط جانشین ویتمور، پال ا. آندروود تنظیف شد.
موزاییک امپراتریس زوئی
موزاییک امپراتریس زوئی، واقع بر دیوار شرقی گالری جنوبی، به قرن 11 بازمی گردد. مسیح شهریار، ملبس به ردای آبی تیره (مرسوم در هنر دوران بیزانس) در زمینه ای طلایی در مرکز قرار گرفته است و با دست راست طلب برکت می کند و انجیل را در دست چپ دارد. در هر طرف سر او مونوگرام های IC و XC به معنای Iēsous Khristos (عیسی مسیح) قرار دارند. در دو طرف او کنستانتین نهم مونوماخوس و امپراتریس زوئی با لباس های تشریفاتی حضور دارند. کنستانتین یک کیسه و امپراتریس طوماری به نماد پیشکش هایی که به کلیسا تقدیم کرده اند در دست دارند. نوشته ی بالای سر امپراتور به این معناست: "کنستانتین زاهد، در حضور پروردگار عیسی، پادشاه رومی ها، مونوماخوس" و بالای سر امپراتریس نوشته شده: "زوئی، آگوستای مقدس". سرهای اولیه در تصاویر پاک شده و با سه سر کنونی جایگزین شده اند. احتمال می رود موزاییک اولیه همسر اول امپراتریس، رومانوس سوم آرگیروس، یا همسر دوم او، میکائیل چهارم را نشان می داده اند. تئوری دیگر این است که این موزاییک برای امپراتور و امپراتریس قدیمی تری ساخته شده بوده و بعدا سر هایشان با تصاویر فعلی جا به جا شده است.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص استانبول به لینک های زیر مراجعه بفرمایید:
موزاییک کومننوس
موزاییک کومننوس نیز بر دیوار شرقی گالری جنوبی واقع است و مربوط به سال 1122 می باشد. مریم باکره با لباس آبی تیره ای (متداول در هنر دوران بیزانس)، ایستاده در وسط، به تصویر کشیده شده است. او مسیح خردسال را روی پاهای خود نشانده. مسیح خردسال با دست راست طلب برکت می کند و طوماری در دست چپ دارد. در سمت راست مریم، امپراتور ژان دوم کومننوس در لباسی مزین به سنگ های قیمتی ایستاده است. او کیسه ای به نماد پیشکش شاهنشاهیش به کلیسا در دست دارد. امپراتریس آیرین با لباسی تشریفاتی و سندی در دست، سمت چپ مریم قرار گرفته است. بزرگترین پسر آنها، الکسیوس کومننوس، روی ستون مجاور نشان داده شده است. او در هیبتِ یک جوان بدون ریش - احتمالا در تاجگذاری 17 سالگیش - به نمایش در آمده است. تفاوت این تصویر با موزاییک امپراتریس زوئی که مربوط به یک قرن قبل تر می باشد، مشهود است؛ در موزاییک کومننوس تصاویر واقع گرایانه تر هستند. امپراتریس با موهای بلوند چین دار، گونه های گلگون و چشمهایی خاکستری که نژاد بلغارستانیش را آشکار می کنند به تصویر کشیده شده و امپراتور با وقار نشان داده شده است.
موزاییک دیزیز (Deësis)
قدمت موزاییک دیزیز (به معنای استدعا) احتمالا به سال 1261 بر می گردد. این موزاییک برای نشان دادن پایان 57 سال مذهب کاتولیک رومی و بازگشت مذهب ارتدوکس ایجاد شد. این اثر سومین قطعه ی نصب شده در محوطه ی امپراتوری گالری های بالایی است. تصویر حک شده بر این موزاییک به دلیل ظرافت، قیافه های مهربان و ویژگی های موزاییک، با کیفیت ترین قطعه ی ایا صوفیه محسوب می شود. سبک اثر نزدیک به سبک نقاش های ایتالیایی اواخر قرن 13 یا اوایل قرن 14 مانند دوچو می باشد. این اثر مریم باکره و یحیی تعمید دهنده (Ioannes Prodromos)، را در نمای سه رخ نشان می دهد که در روز رستاخیز از مسیح شهریار برای نوع بشر تقاضای شفاعت می کنند. بخش پایینی این اثر به شدت خراب شده است. این موزاییک آغاز رنسانسی در هنر های تجسمی بیزانسی به شمار می رود.
موزاییک های طاق مزین شمالی
موزاییک های طاق مزین شمالی افراد مقدس مختلفی را به تصویر کشیده اند. این موزاییک ها به دلیل موقعیت مکانی مرتفع و دست نیافتنیشان از نابودی در امان بوده اند. در این اثر جان کریسوستوم و ایگناتیوس جوانتر ملبس به رداهای سفید با تصویر صلیب هستند و انجیل های مقدس جواهر نشانی را در دست دارند. نام هر فرد مقدس جهت شناسایی شدن از طرف بیننده اطراف تمثال ها به یونانی نوشته شده است. موزاییک های واقع در دیگر طاق های مزین بیشتر به علت زلزله های مکرر تخریب شده اند تا بنا به تخریب های عمدی توسط فاتحان عثمانی.
