شاخ طلایی استانبول
شاخ طلایی ( انگلیسی: Golden Horn، ترکی: Altın Boynuz ) که همچنین در ترکی مدرن به آن هالیچ ( Haliç ) میگویند، آبدره ای به شکل شاخ در بخش اروپایی استانبول است که توسط دو رود تغذیه میشود. شاخ طلایی بندرگاهی طبیعی است که ناوگان های عثمانی و بیزانسی و کشتی های تجاری در آن لنگر می انداختند. امروزه شاخ طلایی توسط پارک ها، گردشگاه ها و مکان های باستانی احاطه شده است. نام آبراه از بازتاب طلایی نور غروب خورشید بر سطح آب برگرفته شده است.
شاخ طلایی در دوران بیزانس بندرگاه تجاری قدیمی و منطقه ی مسکونی محبوبی بوده است. ورودی بندرگاه با زنجیر بزرگی بسته شده بود تا از ورود کشتی های ناخواسته جلوگیری شود. در دوران عثمانی شاخ طلایی عمدتا توسط مهاجران یهودی اسپانیایی اشغال گشته بود. آمیزه ی ارامنه، یونانی ها، کولی ها و ترک هایی که در امتداد سواحل بندرگاه زندگی میکردند، شهر را به موزاییکی رنگارنگ از اقوام تبدیل نموده بود.
در آغاز قرن 16 ام، لئوناردو داوینچی ساخت پلی بر روی شاخ طلایی برای سلطان را طرح ریزی کرد. قرار بود این پل یک تکه، 240 متر طول، 8 متر پهنا و 24 متر ارتفاع از سطح آب داشته باشد اما هرگز ساخته نشد.
علاقمندان سفر به شهر استانبول میتوانند با مراجعه به وبسایت گلفام سفر وارد قسمت تور استانبول شده و تور مورد نظر خود را رزرو نمایندو
در نیمه ی اول قرن 18 ام، شاخ طلایی به دلیل باغ های لاله اش معروف شده بود؛ اشخاص متمول برای لذت بردن از این باغ ها به این مکان می آمدند و با کشتی هایشان به سمت غروب آفتاب حرکت میکردند. بسیاری از شعرا این مکان را "سعدآباد" مینامیدند. بعد ها در سال 1880 کارخانه ی سیگار جیبالی ( Cibali ) و کارخانه های دیگری که امروزه منزل یکی از دانشگاه های خصوصی استانبول هستند، ساخته شدند و شاخ طلایی صنعتی گشت.
با انفجار جمعیت در سال های 1950 و وجود قوانین بی تاثیر ساختمانی، شاخ طلایی به انبار بد بوی فاضلاب خاکستری شهر و پسماند های صنعتی تبدیل شد. اما در سال های 1980 پاکسازی ای شهری آغاز شد که در طول آن کارخانه ها پاکسازی شده و سیستم های فاضلابِ مناسب اطراف شاخ طلایی ساخته شدند. امروزه سواحل شاخ طلایی بار دیگر به وسیله ی پارک ها، تفرجگاه ها و زمین های بازی به فضایی سرسبز تبدیل شده اند. هنوز اقدامات بیشتری مورد نیاز است اما دست کم مردم مجبور نیستند به خاطر بوی بد مسیرشان را عوض کنند و حتی میتوانند در این مکان ماهیگیری کنند.
فنر ( Fener ) و بلد ( Balat ) دو محله ی قدیمی شاخ طلایی هستند که شامل خانه های سنتی چوبی قدیمی، کلیساهای بیزانسی و تعدادی مقبره ی قدیمی متعلق به اولین جامعه ی یهودی ساکن در این مکان میشوند. همچنین جماعت پدرسالار ارتدکس نیز در این مکان اقامت دارند.
محله ی ایوب ( Eyup ) واقع در انتهای شاخ طلایی محله ای مهم برای مسلمانانی است که جهت نیایش و بازدید از آرامگاه ایوب الانصاری، یار حضرت محمد که در زمان محاصره ی قسطنطنیه توسط اعراب در قرن 7 ام درگذشت، میباشد. اطراف مسجد و تپه ها مملو از قبرستان های متعلق به دوران عثمانی است. کافه ی پیر لوتی ( Pierre Loti ) واقع در بالای تپه ی مشرف به معبد، مکانی آرام برای صرف قهوه ی سنتی ترک و چای هنگام لذت بردن از چشم انداز شاخ طلایی است.
پل های شاخ طلایی
پیش از قرن 19 ام هیچ پلی روی شاخ طلایی قرار نداشت. حمل و نقل بین دو ساحل به وسیله ی قایق های کوچک صورت میگرفت. اولین پل گالاتا، که کاراکوی امروزی را به امین اونو متصل میکند، در سال 1836 ساخته و در سال های 1845، 1912 و دست آخر در سال 1993 بازسازی شده است.
پل اونکاپانی ( Unkapani ) که پل آتاتورک نیز نامیده میشود، بالاتر از شاخ طلایی قرار گرفته است و جریان ترافیک بین بی اغلو و سِراجهانه ( Saraçhane ) را کنترل میکند.
علاقمندان به سفر میتوانند به وب سایت آژانس مسافرتی گلفام سفر مراجعه نموده و تور مورد نظر خود را رزرو نمایند.
سومین پل شاخ طلایی پل هالیچ نامیده شده و اتوبان از میان آن عبور میکند.
چهارمین پل، مترو پل شاخ طلایی – معبر مخصوص عابران پیاده - است که در سال 2014 تکمیل شده و خط M2 متروی استانبول را از روی شاخ طلایی عبور میدهد.
تاریخچه ی شاخ طلایی
مدارک باستان شناسی نشان میدهند حداقل در قرن 7 ام قبل از میلاد فضای شهری قابل توجه ای اطراف و واقع بر شاخ طلایی در جریان بوده و با در نظر گرفتن اکتشافات اخیر از درگاه های باستانی، لوازم انبار و ناوگان هایی از کشتی های تجاری که در طول ساخت و ساز ایستگاه متروی ینیکاپی (Yenikapı ) و پروژه ی تونل مرمره پیدا شدند، اماکن کوچکتر به سال 6700 قبل از میلاد مربوط میشوند.
در واقع خلیج طبیعی و عمیقی که توسط شاخ طلایی ایجاد شده همیشه یک جاذبه ی عمده ی اقتصادی و یک مزیت نظامی استراتژیک برای ساکنان منطقه داشته است و استعمارگران روم شرقی ای که روم جدید ( Nova Roma ) را که به ترتیب به بیزانس، قسطنطنیه و در نهایت استانبول تغییر نام داد، در امتداد ساحل های شاخ طلایی بنا نهادند، از این موضوع مستثنی نبودند.
مقر نیروهای دریایی امپراتوری بیزانس در شاخ طلایی قرار داشت و برای محافظت از شهر قسطنطنیه در برابر حمله های دریایی، دیوارهایی در امتداد خط ساحلی ساخته شدند. برای جلوگیری از ورود کشتی های ناخواسته، در ورودی شمالی شاخ طلایی، از قسطنطنیه تا برج قدیمی گالاتا یک زنجیر بزرگ کشیده شده بود. این برج که بین بیزانسی ها به "برج بزرگ" ( Megàlos Pyrgos ) معروف بود، در دوران جنگ صلیبی چهارم در سال 1204، توسط سربازان صلیبی لاتین به شدت تخریب شد. در سال 1348، ژنوایی ها در همان نزدیکی برج جدیدی به نام "برج مسیح" ( Christea Turris ) ساختند که بعد ها برج گالاتا نامیده شد. زنجیر شاخ طلایی سه بار به طور قابل توجه ای شکسته یا دور زده شده است. در قرن 10 ام، روس کیف ها کشتی های طویل خود را از تنگه ی بسفر خارج کرده، پیرامون گالاتا هدایت کردند و آنها را درون شاخ طلایی راه اندازی نمودند؛ با این وجود، بیزانسی ها آنها را با آتش یونانی ( اسلحه ای آتشزا که ابداع بیزانسی ها بود ) شکست دادند.
پس از فتح قسطنطنیه توسط عثمان ها در سال 1453، محمد دوم اقوام یونانی را در امتداد شاخ طلایی در فنر ( Fener ) اسکان داد. بلد همچنان توسط یهودی ها اشغال شده بود ( درست مانند عصر بیزانس ) اما پس از فتح شهر بسیاری از یهودی ها تصمیم به ترک مکان گرفتند. زمانیکه بایزید دوم یهودی های تبعید شده به اسپانیا را به اقامت در بلد دعوت کرد، این مکان دوباره مملو از جمعیت شد.
در سال 1502، لئوناردو داوینچی، به عنوان بخشی از یک پروژه ی مهندسی عمران برای سلطان بایزید دوم، نقاشی ای از یک پل یک تکه ی 240 متری بر فراز شاخ طلایی تهیه کرد. امروزه نقاشی ها و یادداشت های لئوناردو داوینچی مربوط به این پل در موزه ی علوم و فناوری ( Museo della Scienza e della Tecnologia ) میلان در ایتالیا در معرض نمایش برای عموم قرار گرفته است. با اینکه طرح اصلی هیچوقت به مرحله ی اجرا در نیامد، زمانیکه یک پل پیاده روی کوچک بر پایه ی طرح داوینچی در نزدیکی اوس ( Ås ) در نروژ توسط ویبورن ساند ( Vebjørn Sand ) ساخته شد، طرح پل شاخ طلایی داوینچی در سال 2001 احیا شد.
تا سال های 1980، پسماند های صنعتی کارخانه ها، انبار ها و کارخانه های کشتی سازی، امتداد سواحل شاخ طلایی را آلوده کرده بودند. از آن زمان این اماکن پاکسازی شده و ماهی ها، حیات وحش و گیاهان، جانی دوباره گرفته اند.
امروزه دو طرف شاخ طلایی مسکونی است و در امتداد هر ساحل پارک هایی قرار دارند. اتاق بازرگانی استانبول و چندین قبرستان مسلمان، یهودی و مسیحی در امتداد ساحل واقع شده اند. موزه ها، سرسراهای کنگره، تالار های فرهنگی، مراکز پشتیبانی نیروی دریایی ترکیه و پردیس چندین دانشگاه از جمله ی دیگر موسساتی هستند که در امتداد کناره های شاخ طلایی قرار گرفته اند.
از جمله مکان هایی که توصیه میشود حتما سری به آن ها بزنید میتوان به: مجتمع مسجد ایوب، آرامگاه های اطراف مسجد، فشانه، مینیاتورک، موزه ی صنایع رحمی کوچ، موزه ی سانترال استانبول، شیرینی فروشی آکمان اوغلو فرنی ( Akmanoğlu Fırını )، رستوران لاله ( Lale Lokantasi ) و کافه پیر لوتی ( Pierre Loti ) اشاره کرد.
امروزه، تاریخ غنی و زیبایی طبیعی شاخ طلایی، آن را به یکی از محبوب ترین جاذبه های توریستی تبدیل کرده است و هر سال 10 میلیون بازدیدکننده ی بین المللی از آن دیدن میکنند.
